چشم‌ها، جزو حساس‌ترین و حیاتی‌ترین اعضای بدن هستند. چرا که بینایی، با کمک این عضو مهم انجام می‌شود. چشم‌ها علاوه بر اینکه دیدن جهان را به ما هدیه می‌کنند، در زیبایی و جذابیت افراد نیز نقشی اساسی دارند. از گذشته تا کنون، در هنر و ادبیات ، چشم‌ها همواره منبعی از الهام و پر از رمز و راز بوده است.
بیماری‌های چشمی، در وهله‌ی اول، سلامت فرد را به خطر می‌اندازد و پس از آن می‌تواند از زیبایی ظاهری به شدت بکاهد. یکی از انواع عیوب چشم‌ها، پتوز یا افتادگی پلک‌ها هستند که موجب نارضایتی فرد از ظاهر خود می‌شود.
در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه شوید تا روش‌های درمان پتوز را بررسی کنیم.

تغییر ماهیچه‌ی بالابرنده‌ی پلک در ایران  چگونه انجام می‌شود؟

چشم انسان از شبکه‌ی پیچیده‌ای از اعصاب، رگ‌ها، بافت، چربی و عضله تشکیل شده است. پلک فوقانی که وظیفه محافظت از چشم را بر عهده دارد توسط چند عضله کنترل می‌شود.

ساماندهی اصلی حرکات عضله مربوط به مغز است. «لواتور» نام ماهیچه‌ی بالابرنده‌ی پلک فوقانی است. عملکرد این ماهیچه در کنار ماهیچه‌ی مولر، موجب حرکات طبیعی و نرمال چشم می‌شود.

زمانی که در ماهیچه‌ی لواتور نقصی وجود دارد و ماهیچه وظیفه‌ی خود که حرکت دادن پلک فوقانی است را به درستی انجام نمی‌دهد، باید درمان مستقیما روی ماهیچه‌ی لواتور انجام شود.  برای درمان، تغییر ماهیچه‌ی بالابرنده‌ی پلک، بهترین توصیه است. تغییر عضله طی جراحی و به سه روش قابل انجام است. در ادامه به دو روش کوتاه کردن لواتور(levator resection  ) و برش مولر (Muller muscle resection) می‌پردازیم.

برش عضله‌ی لواتور

در روش برش لواتور، عضله‌‌ی بالابرنده‌ی پلک یا همان لواتور ، طی یک برش کوتاه‌تر می‌شود. این برش در اصلاح فرم پلک بسیار موثر است. در این روش دیگر شاهد اتصال مجدد لواتور به سایر عضلات نخواهیم بود.

در برش عضله‌ی  لواتور ، حداکثر مقدار لواتور بالاتر از رباط ویتنال، برداشته می‌شود. این روش برای پتوزهای مادرزادی خفیف، بسیار مناسب است. ظرافت و دقت در میزان طول برداشته شده از لواتور، برای حفظ قرینگی و زیبایی، اهمیت زیادی دارد. برداشتن لواتور فرمول خاصی دارد و باید قبل از برش، عملکرد عضله‌ به میلی متر مشخص و حرکت پلک اندازه گیری شود. سپس برای کوتاهی عضله با اندازه‌ی معین، اقدام کرد.

یک عضله‌‌ی لواتور سالم قادر است پلک فوقانی را بیش از 15 میلی متر بالا بکشد. در حالی که این عدد در بیماران پتوز گاهی به کمتر از 4 میلی‌متر می‌رسد. در حرکات بین ۴ تا ۱۰ میلی متر برش عضله‌ی لواتور ، نتیجه‌ی خوبی می‌دهد اما در افرادی که قدرت حرکت پلک کمتر از ۴‌میلیمتر است  جراحی به روش برش لواتور توصیه نمی‌شود و عمل اسلینگ بیشترین موفقیت را در پی دارد.

برش عضله‌ی مولر

عضله‌ی مولر، یک دسته ماهیچه است که توسط اعصاب سمپاتیک کنترل می‌شود. این عضله مسئول بزرگ کردن چشم‌ها( هنگام تعجب)، پلک زدن، چشمک زدن و گرد کردن چشم‌ها است.

برداشتن عضله‌ی مولر، یک روش نسبتا قدیمی برای اصلاح پتوز چشم است. استفاده از روش برش مولر، به این صورت است که عصب سمپاتیک عضله ‌ی مولر قطع می‌شود و عضله مولر و بافت زیر آن کاملا خارج می‌شود.

این جراحی همراه با بلفاروپلاستی یا بدون آن قابل انجام است. برای این نوع جراحی، باید موقعیت پلک بالا و میزان حرکت آن ( بدون کمک عضلات فرونتالیس)‌ کاملا اندازه‌گیری شود.

تست فنیل افرین، یک آزمایش است که عضله مولر را تحریک می‌کند و پلک بالا کشیده می‌شود. اندازه گیری‌ حرکت پلک قبل و بعد تزریق فنیل‌ افرین، میزان دقیق و صحیح برش از این عضله را نشان می‌دهد.

در گذشته برای بیماران با پتوز خفیف از برش عضله مولر استفاده می‌شد اما اکنون، مبتلایان به پتوزهای متوسط تا شدید نیز کاندید مناسبی برای این روش هستند.

قبل از انجام عمل، گرفتن شرح حال و انجام آزمایشات مهم است چون این روش به دلیل استفاده از فنیل‌افرین، مناسب افراد دارای  بیماری زمینه‌ای نیست.

چه عواملی سبب اختلال در کار ماهیچه‌ی لواتور یا بالابرنده‌ی پلک پتوز پلک می‌شود؟

یافتن علل اصلی اختلال در حرکت لواتور، باعث می‌شود پزشک جراح، بهترین درمان را با توجه به شرایط بیمار مبتلا به پتوز انتخاب کند‌.

رشد ناکافی و ناقص عضله‌ی لواتور در دوران جنینی، کوتاهی مادرزادی عضله، اختلالات ژنتیکی، ضعف و ناتوانی عضله در بالاکشیدن پلک، همگی می‌تواند ایجاد پتوز کند.

مرکز صدور فرمان حرکت برای ماهیچه‌ی لواتور در مغز قرار دارد. بنابراین آسیب‌های مغزی مانند ضربه به سر، تومورهای سرطانی مغز، خونریزی مغزی و سکته‌های مغزی نیز  عاملی برای اختلال در عملکرد لواتور و ایجاد پتوز هستند.

بهترین درمان برای اختلالات ماهیچه‌ی لواتور یا بالابرنده‌ی پلک کدام است؟

درمان اختلالات لواتور که سبب پتوز می‌شود، شامل روش‌های جراحی و غیر جراحی است. روش‌های غیر جراحی معمولا پیشگیری از عود پتوز، هستند و درمان به شکل قطعی و با موفقیت بالا را به همراه ندارند‌.

اما روش جراحی، قطعی و دائمی است و رضایت پس از عمل در بیمار بسیار بالاست. جراحی درمان پتوز به سه روش انجام می‌گیرد:

1. کوتاه کردن عضله‌ی لواتور
2. اسلینگ عضله لواتور
3. برش عضله مولر

قبل از هر اقدامی، باید منشأ اصلی اختلال حرکت لواتور در پتوز چشمی بررسی شود. سپس پزشک جراح با درنظر گرفتن شرایط بیمار، یکی از سه روش ذکر شده برای جراحی را انتخاب می‌کند.

تغییر ماهیچه‌ی بالابرنده‌ی پلک در جراحی پتوز چشم  چه نتیجه‌ای دارد؟

این جراحی با هر روشی که انجام شود، موجب اصلاح افتادگی پلک فوقانی می‌شود. پلک بالایی پس از جراحی، به درستی باز و بسته می‌شود و ظاهری نرمال پیدا خواهد کرد. در این میان تبحر جراح و ظرافت عمل نیز بسیار مهم است. به خصوص در پتوز‌های یکطرفه، قرینه بودن ظاهر دو چشم اهمیت زیادی دارد.

گاه پس از جراحی بیمار نمی‌تواند به درستی چشم خود را ببندد و پلک بالا و پایین هنگام بستن، از هم فاصله دارد و کاملا بسته نمی‌شود. این مشکل می‌تواند به دلیل بالا بردن بیش از حد عضله‌‌ی لواتور طی جراحی باشد و معمولا به مرور زمان رفع خواهد شد.

مراقبت‌های فردی پس از عمل نیز در رضایت و کسب نتیجه‌ی دلخواه، ضروری است. رعایت بهداشت در ناحیه‌ی عمل، استفاده از کمپرس سرد، مصرف دقیق و به موقع داروها،‌ معاینات دوره‌ای پس از جراحی، عدم قضاوت زودهنگام  با وجود ورم و التهاب پس از عمل، همگی در نتیجه‌ی نهایی و بهبود وضعیت چشم اثرگذارند‌.

هزینه‌ی جراحی تغییر ماهیچه‌ی لواتور پلک در ایران چقدراست؟

تعیین هزینه‌ی نهایی جراحی تغییر ماهیچه‌ی لواتور پلک ، کار ساده‌ای نیست. برای تعیین هزینه ها باید ویزیت اولیه و مشاوره با مرکز جراحی انجام بگیرد.  طی ویزیت اولیه وضعیت بیمار کاملا مشخص می‌شود، ریشه‌ی اصلی پتوز معلوم شده و روش درمانی پیشنهادی به بیمار ارائه می‌شود.

دستمزد پزشک بر اساس سابقه‌ی کار و تخصص، امکانات مرکز جراحی، نوع جراحی و روند انجام آن، میزان افتادگی، هزینه‌ی آزمایشات و تصویربرداری قبل از عمل، داروها و کرم‌های ترمیمی پس از جراحی، همگی فاکتورهایی هستند که در تعیین قیمت نهایی موثر هستند. قیمت این جراحی در سال۱۴۰۲ در محدوده ی یازده الی هیجده میلیون قرار دارد.

مهمترین دلایل برای جراحی تغییر ماهیچه‌ی پلک

بیماری پتوز علاوه بر درگیری چشم و تهدید سلامت و بینایی، روی ظاهر چهره به شدت تاثیر منفی می‌گذارد. افراد مبتلا به پتوز، منزوی و گوشه‌گیر شده و حتی گاهی از حضور در اجتماع دست می‌کشند. بهتر است در این زمینه آگاه سازی صورت بگیرد و همه‌ی کسانی که خود یا اطرافیان مبتلا به پتوز هستند، بدانند که اکنون این مشکل با یک جراحی ساده‌ی تغییر ماهیچه‌ی لواتور، حل می‌شود. خانواده‌هایی که کودک مبتلا به پتوز مادرزادی دارند باید هرچه سریعتر نسبت به درمان آنها اقدام کنند تا عزت نفس و اعتماد به نفس آنها تا پایان زندگی،  قربانی یک نقص ظاهری نشود.