پتوز یا افتادگی پلک مادرزادی یکی از اختلالات شایع چشمی است که در آن پلک بالایی به دلیل ضعف یا ناهنجاریهای عضلانی، عصبی یا ژنتیکی دچار افتادگی میشود. این عارضه میتواند علاوه بر تأثیرات ظاهری، مشکلات بینایی جدی به همراه داشته باشد، بهویژه در کودکان که ممکن است منجر به تنبلی چشم یا سایر ناهنجاریهای بینایی شود. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب، از جمله جراحی، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا ایفا میکند. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روشهای درمان پتوز مادرزادی با تأکید بر جراحی اصلاحی خواهیم پرداخت.
پتوز مادرزادی (Congenital Ptosis) به افتادگی پلک در بدو تولد یا طی سالهای اولیه زندگی گفته میشود. این بیماری میتواند یک یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد و ممکن است در شدتهای مختلف بروز کند. افتادگی پلک ممکن است باعث مشکلات بینایی شود، به خصوص در دوران رشد کودکان. در ادامه به مهمترین علائم پتوز مادرزادی اشاره میکنیم:
پتوز مادرزادی عمدتاً به دلیل مشکلات عضلانی، عصبی یا ساختاری ایجاد میشود که باعث ضعف در عملکرد پلک میگردد. در ادامه به بررسی علل اصلی پتوز مادرزادی میپردازیم:
پتوز مادرزادی معمولاً به دلیل ناهنجاریهای عضلانی، عصبی یا ژنتیکی رخ میدهد. این اختلال به دلیل نقص در رشد عضلات پلک یا اعصابی که عملکرد آنها را کنترل میکنند، ایجاد میشود. برخی موارد پتوز نیز به دلایل ژنتیکی یا ناهنجاریهای کروموزومی بروز میکند. تشخیص دقیق علت پتوز برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت زیادی دارد و در بسیاری از موارد، نیاز به بررسیهای تخصصی و آزمایشهای تکمیلی وجود دارد.
تشخیص پتوز مادرزادی (Congenital Ptosis) از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا این وضعیت میتواند به طور مستقیم بر بینایی کودک تأثیر بگذارد. روشهای مختلفی برای تشخیص پتوز وجود دارد که شامل بررسیهای بالینی، آزمایشهای تخصصی و تصویربرداریهای پزشکی است. در ادامه، روشهای تشخیص پتوز مادرزادی به طور کامل توضیح داده شده است:
معاینه بالینی توسط چشمپزشک، اولین و مهمترین گام در تشخیص پتوز مادرزادی است. در این معاینه:
این آزمایش برای ارزیابی عملکرد عضله لواتور، که مسئول بالا بردن پلک است، انجام میشود. پزشک از کودک میخواهد که سر خود را به جلو خم کند و به پایین نگاه کند، سپس با استفاده از ابزارهای تخصصی، میزان حرکت پلکها در هنگام تلاش برای باز کردن چشمها اندازهگیری میشود. این تست به پزشک کمک میکند تا مشخص کند که عضله لواتور تا چه حد آسیب دیده است.
این تست برای ارزیابی عرض شکاف پلکی انجام میشود. پزشک فاصله بین لبه پلک بالا و پایین را در حالتهای مختلف چشمی، مانند هنگام نگاه به بالا یا پایین، اندازهگیری میکند. این اندازهگیریها به تشخیص شدت افتادگی پلک و تاثیر آن بر بینایی کمک میکند.
این آزمون برای ارزیابی وضعیت بینایی کودک انجام میشود. کودکان مبتلا به پتوز مادرزادی ممکن است دچار مشکلات بینایی مانند تنبلی چشم (آمبلیوپی) شوند. آزمونهای بینایی شامل بررسی قدرت دید در فواصل مختلف است تا تأثیر افتادگی پلک بر بینایی بررسی شود.
در برخی موارد، پتوز میتواند باعث ایجاد مشکلات انکساری مانند نزدیکبینی یا دوربینی شود. در این آزمون، چشمپزشک از ابزارهای تخصصی برای اندازهگیری قدرت انکسار نور در چشم استفاده میکند و در صورت نیاز، عینک یا لنز تماسی تجویز میکند.
در این تست، پزشک به ارزیابی میدان دید کودک میپردازد. این آزمون مشخص میکند که آیا افتادگی پلک باعث محدود شدن دید محیطی (Peripheral Vision) شده است یا خیر. محدودیت در میدان دید میتواند یکی از علائم مشکلات بینایی جدیتر ناشی از پتوز باشد.
در مواردی که پزشک مشکوک به وجود مشکلات عصبی یا ساختاری عمیقتر باشد، ممکن است از تصویربرداری با MRI یا CT اسکن استفاده شود. این تصویربرداریها به بررسی عضلات و اعصاب چشم و پلکها کمک میکنند و میتوانند هرگونه ناهنجاری ساختاری یا آسیبهای عصبی را شناسایی کنند.
از آنجا که پتوز مادرزادی ممکن است نشانهای از سندرمهای عصبی مانند سندرم هورنر یا سایر مشکلات ژنتیکی باشد، پزشک ممکن است به دنبال علائم دیگری نیز باشد. این شامل بررسی وجود ناهنجاریهای دیگر در بدن و انجام آزمایشهای ژنتیکی در صورت لزوم است.
در موارد نادر که پزشک به اختلالات عصبی-عضلانی مشکوک است، تست الکترومیوگرافی (EMG) انجام میشود. این تست برای بررسی فعالیت الکتریکی عضلات پلک و عصبهای مرتبط با آن به کار میرود. این آزمایش میتواند به تشخیص مشکلات عصبی کمک کند که ممکن است باعث ضعف عضلات پلک شده باشند.
درمان پتوز مادرزادی (Congenital Ptosis) بسته به شدت بیماری، تأثیر آن بر بینایی کودک، و علت اصلی افتادگی پلک متفاوت است. این بیماری ممکن است به طور کامل درمان نشود، اما با روشهای مختلف درمانی، میتوان تأثیرات منفی آن بر بینایی و زیبایی ظاهری را کاهش داد. در ادامه به روشهای مختلف درمان پتوز مادرزادی پرداخته میشود:
در موارد خفیف پتوز که افتادگی پلک تأثیر کمی بر بینایی کودک دارد، پزشک ممکن است به جای درمان فوری، فقط نظارت منظم را پیشنهاد کند. این نوع نظارت شامل معاینات دورهای چشم برای بررسی وضعیت بینایی و ارزیابی پیشرفت بیماری است. در این حالت، پزشک هرگونه تغییرات در بینایی یا وضعیت پلکها را پیگیری میکند تا در صورت نیاز، درمانهای مؤثرتری انجام شود.
در برخی موارد، پتوز مادرزادی ممکن است منجر به مشکلات بینایی مانند تنبلی چشم (آمبلیوپی) شود. در این حالت، پزشک ممکن است برای جلوگیری از پیشرفت تنبلی چشم، پوشش چشم سالم را به مدت معینی در طول روز تجویز کند. همچنین ممکن است عینکهایی با لنزهای اصلاحی برای بهبود مشکلات انکساری تجویز شود.
برخی از روشهای غیرجراحی نیز برای مدیریت پتوز مادرزادی وجود دارند. این روشها شامل تمرینات تقویت عضلات پلک یا استفاده از پروتز پلک (نوارهای بالابر پلک) است که به بالا نگه داشتن پلک کمک میکند. این روشها معمولاً برای موارد خفیف استفاده میشوند و ممکن است نیاز به اصلاح کامل نداشته باشند.
در بیشتر موارد پتوز مادرزادی که شدید است و بر بینایی تأثیر منفی دارد، جراحی بهترین گزینه است. جراحی لواتور پلک یکی از رایجترین روشها برای درمان پتوز مادرزادی است. در این جراحی:
این جراحی برای کودکانی استفاده میشود که عضله لواتور پلک آنها به شدت ضعیف است و قادر به بالا بردن پلک نیستند. در این روش:
در این روش، بخشی از بافت فاشیا (یک نوع بافت پیوندی) از پا گرفته شده و به پلک بالا پیوند زده میشود تا پلک را تقویت کند و به بالا نگه داشتن آن کمک کند. این روش معمولاً در مواردی استفاده میشود که سایر جراحیها نتیجه مطلوبی نداشتهاند.
پس از انجام جراحی پتوز، ممکن است برخی کودکان نیاز به درمانهای اضافی برای مشکلات بینایی داشته باشند. این شامل تجویز عینک یا لنزهای اصلاحی برای بهبود کیفیت بینایی است. همچنین در مواردی که تنبلی چشم وجود داشته باشد، درمانهای لازم برای تقویت چشم ضعیف ادامه پیدا میکند.
پس از انجام جراحیهای اصلاحی پتوز مادرزادی، مراقبتهای پس از جراحی بسیار اهمیت دارد. پزشک معمولاً برای کاهش تورم و تسریع بهبودی، داروهای ضد التهاب تجویز میکند. همچنین کودک نیاز به پیگیریهای منظم پس از جراحی دارد تا وضعیت پلک و بینایی او ارزیابی شود. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحیهای تکمیلی برای بهبود نتیجه جراحی باشد.
درمان جراحی پتوز مادرزادی (Congenital Ptosis) به عنوان یکی از مؤثرترین روشها برای اصلاح افتادگی پلک شناخته میشود. انتخاب نوع جراحی به عوامل متعددی همچون شدت افتادگی پلک، عملکرد عضله لواتور و تأثیر این وضعیت بر بینایی کودک بستگی دارد. در ادامه، انواع روشهای جراحی که برای اصلاح پتوز مادرزادی به کار میروند، به طور کامل توضیح داده شده است:
این روش رایجترین نوع جراحی برای درمان پتوز مادرزادی است. در این روش:
این جراحی برای بیمارانی که عضله لواتور بسیار ضعیف است یا عملکرد کافی ندارد، استفاده میشود. در این روش:
این روش یک نوع خاص از جراحی اسلینگ پیشانی است که در آن از بافت فاشیا لاتای بدن بیمار (معمولاً از ناحیه ران پا) برای تقویت پلک و بالا بردن آن استفاده میشود. این بافت به عنوان یک نوع “نوار طبیعی” عمل کرده و به پلک کمک میکند تا به وضعیت مناسبتری برگردد.
در این روش، جراح بخشی از عضله مولر و لایه تارسال پلک را برداشته یا کوتاه میکند تا پلک به بالا کشیده شود. این روش بیشتر برای بیمارانی که افتادگی پلک خفیف تا متوسط دارند و عضله لواتور عملکرد خوبی دارد، استفاده میشود.
این روش جراحی برای بیمارانی که عملکرد عضله لواتور نسبتاً مناسب است اما افتادگی پلک به دلیل مشکلات در اپونوروزیس (بافت اتصالدهنده) عضله لواتور رخ داده است، استفاده میشود. در این جراحی:
در برخی موارد، پس از انجام جراحی اولیه، ممکن است نیاز به جراحی ترمیمی یا تکمیلی باشد. این جراحیها برای بهبود نتایج یا رفع عوارض جانبی پس از جراحی اولیه انجام میشوند. در مواردی که پلک پس از جراحی به طور کامل اصلاح نشده باشد یا مشکلاتی در حرکت پلک وجود داشته باشد، جراحی تکمیلی میتواند مفید باشد.
در موارد خاص، از تزریق بوتاکس برای اصلاح موقت پتوز مادرزادی استفاده میشود. این روش بیشتر در بیمارانی که نیاز به جراحی ندارند یا نمیتوانند تحت جراحی قرار گیرند، به کار میرود. بوتاکس به عضلات اطراف چشم تزریق میشود تا به بهبود عملکرد عضلات پلک کمک کند. این روش معمولاً موقتی است و نیاز به تکرار دارد.
در برخی موارد، به خصوص در پتوزهای خفیف، از روشهای جراحی با حداقل تهاجم استفاده میشود. این روشها شامل برشهای کوچک و استفاده از ابزارهای تخصصی برای دسترسی به عضلات و بافتهای پلک است. این نوع جراحیها معمولاً دوره بهبودی کوتاهتری دارند و برای بیمارانی که به جراحیهای سنتی نیاز ندارند، مناسب هستند.
مراقبتهای پس از جراحی پتوز (Ptosis Surgery) از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا این مراقبتها نقش کلیدی در بهبودی سریعتر و پیشگیری از عوارض جانبی احتمالی دارند. رعایت دقیق دستورالعملهای پزشکی و توجه به علائم هشداردهنده میتواند به بهبود نتایج جراحی کمک کند. در ادامه، به طور کامل به مراقبتهای پس از جراحی پتوز پرداخته میشود:
یکی از مهمترین مراحل مراقبت پس از جراحی، استفاده از کمپرس سرد در ناحیه جراحی است. این کار به کاهش تورم و التهاب کمک میکند. معمولاً توصیه میشود که در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از جراحی، هر ساعت یک بار برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از کمپرس سرد استفاده شود. استفاده منظم از کمپرس سرد میتواند ناراحتی و درد را نیز کاهش دهد.
بخیهها باید طبق دستور پزشک تمیز و خشک نگه داشته شوند. پزشک معمولاً استفاده از محلولهای ضدعفونیکننده یا پمادهای آنتیبیوتیک را برای جلوگیری از عفونت توصیه میکند. همچنین باید از تماس مستقیم دست یا اشیای آلوده با بخیهها خودداری کرد تا خطر عفونت به حداقل برسد. تعویض پانسمانها و تمیز کردن ناحیه جراحی باید با دقت و طبق دستورات پزشکی انجام شود.
پس از جراحی، پزشک ممکن است داروهای مختلفی تجویز کند. این داروها میتوانند شامل:
در بسیاری از موارد، پزشک توصیه میکند که بیمار از محافظ چشم یا شیلد چشمی به مدت چند روز پس از جراحی استفاده کند. این محافظ از آسیبهای احتمالی به پلک و بخیهها در زمان خواب یا در برابر ضربات تصادفی جلوگیری میکند. همچنین، بیمار باید از تماس مستقیم دست با چشم و مالیدن پلکها خودداری کند.
پس از جراحی پتوز، استراحت کافی برای بهبود سریعتر بسیار ضروری است. بیمار باید از انجام فعالیتهای فیزیکی سنگین، ورزشهای شدید، بلند کردن اجسام سنگین و خم شدن ناگهانی خودداری کند. این فعالیتها میتوانند فشار خون را افزایش داده و به ناحیه جراحی آسیب برسانند. همچنین باید از شنا و ورود آب به چشمها در هفتههای ابتدایی پس از جراحی پرهیز شود.
برخی از بیماران ممکن است پس از جراحی دچار خشکی چشم شوند. پزشک ممکن است استفاده از قطرههای چشمی یا اشک مصنوعی را برای مرطوب نگه داشتن چشمها توصیه کند. این قطرهها به جلوگیری از خشکی و تحریک چشم کمک میکنند. همچنین باید از محیطهای خشک و بادهای شدید دوری کرد تا علائم خشکی چشم تشدید نشوند.
پس از جراحی، چشمها ممکن است به نور حساس شوند. استفاده از عینک آفتابی با UV بالا به محافظت از چشمها در برابر نور خورشید و کاهش تحریک کمک میکند. همچنین در محیطهای بسیار روشن، بیمار باید از نور شدید دوری کرده و تا حد امکان در محیطهای کمنور استراحت کند.
پس از جراحی، بیمار باید برای بررسیهای منظم و پیگیری روند بهبودی به پزشک مراجعه کند. پزشک وضعیت بهبودی زخمها و بخیهها را بررسی میکند و در صورت نیاز، بخیهها را در زمان مناسب خارج میکند. همچنین در صورت بروز هرگونه عارضه یا مشکلات ناگهانی، مراجعه به پزشک ضروری است.
بیمار باید به برخی علائم هشداردهنده توجه ویژهای داشته باشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرد:
جراحی پتوز (Ptosis Surgery) به عنوان یکی از مؤثرترین روشها برای اصلاح افتادگی پلک انجام میشود و در بسیاری از موارد، نتایج قابلتوجهی در بهبود ظاهر و عملکرد بینایی ایجاد میکند. با این حال، مانند هر جراحی دیگری، این روش نیز با نتایج مطلوب و همچنین برخی ریسکها همراه است که باید قبل از تصمیمگیری به دقت مورد توجه قرار گیرند. در ادامه به توضیح کامل درباره نتایج و ریسکهای جراحی پتوز پرداخته میشود.
جراحی پتوز میتواند به بهبود قابلتوجهی در ظاهر و عملکرد پلک منجر شود و در بسیاری از موارد به بهبود بینایی و کیفیت زندگی بیمار کمک میکند. با این حال، این جراحی با ریسکهای خاصی مانند عفونت، خشکی چشم و عدم تقارن همراه است که باید قبل از انجام جراحی مورد بررسی دقیق قرار گیرند. مشاوره با پزشک متخصص و بررسی مزایا و معایب جراحی به همراه آگاهی از نتایج و ریسکهای احتمالی، برای تصمیمگیری صحیح اهمیت بالایی دارد.
جراحی پتوز مادرزادی میتواند بهبود قابلتوجهی در ظاهر و عملکرد بینایی فرد ایجاد کند و به ارتقاء کیفیت زندگی بیمار کمک کند. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب، از جمله جراحی، نقش کلیدی در کاهش عوارض و بهبود نتایج درمان دارد. با این حال، همانند هر جراحی دیگری، این روش با ریسکهایی همچون عفونت، عدم تقارن پلکها، خشکی چشم و نیاز به جراحی ترمیمی همراه است. بنابراین، مشاوره با پزشک متخصص و بررسی دقیق مزایا و معایب جراحی برای تصمیمگیری صحیح ضروری است.
جهت بهره مندی از
مشاوره رایگان جراحی پلک
با کارشناسان ما شماره تماس خودتان را وارد کنید
در اغلب موارد، پتوز کودکان با جراحی درمان میشود. اگر تنبلی چشم هم وجود داشته باشد، ممکن است درمان با قرار دادن پوشش بر روی چشم سالم، استفاده از عینک یا قطره چشمی ضروری باشد. تشخیص لزوم انجام جراحی و انتخاب روش مناسب، بر اساس عوامل زیر صورت میگیرد:
در اوایل دوران زندگی معمولاً ضرورتی به انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط پتوز وجود ندارد. هم در موارد مذکور و هم موارد شدیدی که تحت عمل جراحی قرارگرفتهاند، باید بهطور منظم ازنظر تنبلی چشم، عیوب انکساری و حالتهای وابسته توسط چشمپزشک بررسی و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.
شایعترین علت پتوز در بالغین، کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله لواتور از روی پلک است. وقوع این فرایند ممکن است ناشی از علل زیر باشد:
پتوز بالغین همچنین ممکن است عارضهای از سایر بیماریها مانند بیماریهای عصبی یا عضلانی و در موارد نادر تومورهای حدقه چشم باشد که عضله بالابرنده پلک یا عصب آن را درگیر میکنند
جراحی پتوز اغلب به صورت سرپایی انجام می شود، به این معنی که می توانید همان روز جراحی به خانه بروید. مچنین برای کاهش درد و بی حس نمودن چشم از بی حسی های موضعی بهره می برند. در بعضی مواقع، فقط ممکن است جراح نیاز به تنظیم جزئی در عضله بالابر داشته باشد. اما برای پتوز شدیدتر، ممکن است نیاز به تقویت عضله بالابر و پیوند دوبارهی آن به پلک باشد. مانند هر نوع جراحی، خطرات و عوارض احتمالی با جراحی پتوز وجود دارد.
چشم پزشک شما در مورد این موارد با شما صحبت خواهد کرد. قبل از جراحی پتوز، حتماً تمام داروهای مصرفی خود را به چشم پزشک خود بگویید. تمام داروهای تجویز شده و فاقد نسخه، ویتامین ها و مکمل ها را نیز در میان بگذارید.
برای جراح چشم شما بسیار مهم است که بداند شما از آسپرین (یا داروهای حاوی آسپیرین) یا داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید یا خیر و اینکه آیا احتمالاً مشکل خونریزی دارید یا نه.
از همین رو، آسیب های مرتبط با جراحی پتوز، از جمله خشکی چشم، خراشیده شدن قرنیه و یا هماتوم همواره وجود دارد. هماتوم می تواند ایجاد لخته ای از خون باشد. علاوه بر این، اینکه جراحان پلک مورد جراحی را در موقعیتی غیرهمسطح یا خیلی پایین یا بالا بگذارند اغلب اتفاق می افتد.
پتوز چشم میتواند خفیف تا شدید باشد. اثرات آنها از یک نقص صرفاً زیبایی تا اختلالات جزئی در میدان بینایی، موقعیتهای غیرطبیعی سر تا ازدستدادن کامل بینایی متغیر است. پتوز چشم بهویژه زمانی مشکلساز است که چشم آسیبدیده را تا حد زیادی یا به طور کامل ببندد. چنین پتوز چشم در دوران کودکی نیاز فوری به درمان دارد، زیرا در غیر این صورت بینایی چشمبسته نمیتواند توسعه یابد. پس از فراموشی، این پیشرفت نمیتواند بعداً جبران شود و چشم دیگر نمیتواند بینایی عملکردی را توسعه دهد (آمبلیوپی)
جراحی پتوز اغلب به صورت سرپایی انجام می شود، به این معنی که می توانید همان روز جراحی به خانه بروید. مچنین برای کاهش درد و بی حس نمودن چشم از بی حسی های موضعی بهره می برند. در بعضی مواقع، فقط ممکن است جراح نیاز به تنظیم جزئی در عضله بالابر داشته باشد. اما برای پتوز شدیدتر، ممکن است نیاز به تقویت عضله بالابر و پیوند دوبارهی آن به پلک باشد. مانند هر نوع جراحی، خطرات و عوارض احتمالی با جراحی پتوز وجود دارد.
چشم پزشک شما در مورد این موارد با شما صحبت خواهد کرد. قبل از جراحی پتوز، حتماً تمام داروهای مصرفی خود را به چشم پزشک خود بگویید. تمام داروهای تجویز شده و فاقد نسخه، ویتامین ها و مکمل ها را نیز در میان بگذارید.
برای جراح چشم شما بسیار مهم است که بداند شما از آسپرین (یا داروهای حاوی آسپیرین) یا داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید یا خیر و اینکه آیا احتمالاً مشکل خونریزی دارید یا نه.
از همین رو، آسیب های مرتبط با جراحی پتوز، از جمله خشکی چشم، خراشیده شدن قرنیه و یا هماتوم همواره وجود دارد. هماتوم می تواند ایجاد لخته ای از خون باشد. علاوه بر این، اینکه جراحان پلک مورد جراحی را در موقعیتی غیرهمسطح یا خیلی پایین یا بالا بگذارند اغلب اتفاق می افتد.
اگر متوجه شدید که کودک شما دچار افتادگی پتوز است، بلافاصله او را نزد ما بیارید زیرا ما تحت مرکز تخصصی جراحی های پتوز در ایران و تهران هستیم . از آنجا که پتوز می تواند به بینایی شما آسیب برساند، باید آن را جدی گرفت. شاید بتوانید با مراجعه فوری به به ما در کلینیک RMC، مانع رشد بیماری و در نهایت درمان آن شوید.
جراحی پلک تخصصی توسط بهترین متخصصان پلک
فرصت ویژه RMC
جراحی پلک فقط تخصصی توسط بهترین متخصصان پلک
جهت گرفتن وقت مشاوره برای
جراحی پلک در مرکز تخصصی پلک RMC
سرویس رایگان برای مراجعه به مجموعه
شماره تماس خودتان را وارد کنید