آیا پتوز پلک می‌تواند به دلیل مصرف داروها یا مواد خاصی ایجاد شود؟

پتوز پلک یکی از مشکلات مربوط به افتادگی ماهیچه چشم است که هم به دلیل عوامل ژنتیکی و هم عوامل مکانیکی مثل: تزریق بوتاکس، تروماها یا مصرف برخی از داروها رخ می‌دهد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد، این است که داروها به تنهایی نمی‌توانند باعث بروز این عارضه شوند و تنها می‌توانند آن را تقویت کنند. اگر می‌خواهید، جزئیات بیشتری درباره تاثیر داروهای مصرفی بر پتوز پلک بدانید، با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.

پتوز پلک چیست و چه علائمی دارد؟

در حالت کلی، پتوز پلک به معنی افتادگی پلک فوقانی و بالایی اشاره دارد که می‌تواند بر بینایی و زیبایی تاثیر مستقیم داشته باشد. به همین دلیل، اکثر افراد به‌دنبال رفع این مشکل هستند. 

همانطور که گفته شد، پتوز می‌تواند با منشاء نوروژنیک، میوژنیک، مکانیکی یا تروماتیک رخ دهد که از جمله دلایل و علت افتادگی پلک در جوانی محسوب می‌شود و در طول فرایند تشخیص و درمان مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

پتوز پلک این قابلیت را دارد که تنها روی یک چشم یا هر دو چشم مشاهده شود. همچنین، ممکن است که روی یک چشم خیلی سریع خود را نشان دهد و در طرف دیگر، ظریف باشد و بلافاصله آشکار نشود. با این‌وجود، بیمار حالت سنگینی آن را حس می‌کند و در فعالیت‌های روزمره و عادی مثل باز و بسته کردن چشم نسبت به قبل با مشکل مواجه شود.

آیا پتوز پلک می‌تواند به دلیل مصرف داروها یا مواد خاصی ایجاد شود؟

هیچ دارویی به‌طور مستقیم و به دلیل مواد و ترکیبات موجود در آن باعث ایجاد پتوز نمی‌شود اما می‌تواند خطر ابتلا به آن را تقویت کند. در ادامه، داروهایی که می‌توانند تاثیر غیرمستقیم بر پتوز داشته باشند را برشمرده‌ایم.

۱. استفاده موضعی استروئیدها

بروز پتوز بر اثر استفاده از استروئید یک عارضه نادر است اما احتمال آن وجود دارد. مطالعات گزارش کردند که تزریق موضعی استروئیدها، از جمله تزریق زیر تنون خلفی، داخل دوربینی و زیر ملتحمه‌ای این کورتیکواستروئیدها باعث ایجاد پتوز می‌شود. 

با این‌حال، انواع مختلفی از عوارض جانبی چشمی و سیستمیک مرتبط با استفاده از استروئیدهای دور چشمی وجود دارد که شامل آب مروارید، کاهش ترمیم زخم، آتروفی چربی مداری و پتوز است. 

تریامسینولون و دگزامتازون که در تزریقات موضعی استفاده می‌شوند، دو داروی اصلی هستند که برای القای پتوز شناخته شده‌اند. به طور خلاصه، استفاده موضعی استروئیدها باعث آپوپتوز عضله لواتور و ضعف LPSA شد و در نهایت منجر به پتوز شد. برای درمان پتوز ناشی از استروئید می‌توان از جراحی استفاده کرد.

۲. پنی سیلامین

پنی‌سیلامین (Penicillamine) دارویی است که عمدتاً برای درمان بیماری ویلسون، آرتریت روماتوئید و برخی اختلالات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این‌حال، در منابع علمی معتبر، شواهدی مبنی بر تاثیر مستقیم پنی‌سیلامین بر پتوز (افتادگی پلک) وجود ندارد اما با مصرف مداوم می‌تواند عوارضی چون پتوز را در پی داشته باشد.

۳. فنیل بوتازون

داروی فنیل‌بوتازون (Phenylbutazone) یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) به شمار می‌رود که اغلب برای تسکین درد و التهاب در شرایطی مانند آرتریت تجویز می‌شود. این دارو عوارض مختلفی پتوز، درد و حالت تهوع، عفونت دستگاه تنفسی و سردرد دارد.

۴. فنی توئین

فنی‌توئین یک داروی ضدتشنج محسوب می‌شود که برای کنترل برخی از انواع صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد. عوارض جانبی این دارو معمولاً شامل مشکلاتی مانند سرگیجه، عدم تعادل، و تغییرات در لثه‌ها می‌شود و پتوز هم یکی از عوارض جانبی است که به ندرت و تنها در افرادی که زمینه آن را دارند، رخ می‌دهد.

۵. استرپتومایسین

استرپتومایسین یک آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند سل استفاده می‌شود. بر اساس منابع موجود، هیچ شواهد علمی معتبری که نشان دهد استرپتومایسین مستقیماً باعث پتوز (افتادگی پلک) می‌شود، وجود ندارد اما در افرادی که به‌صورت ظریف این عارضه را دارند، می‌تواند باعث تقویت و آشکار شدن آن شود.

۶. داروهای تیروئید

سینتروید در رده پنج داروهایی است که اغلب برای تیروئید تجویز می‌شوند. در حالی که بسیار نادر است، مواردی از دوبینی، افتادگی پلک و فلج موقت ماهیچه چشم با استفاده از Synthroid وجود داشته است که از جمله تاثیرات داروی مصرفی بر پتوز پلک خواهد بود.

۷. داروهای کلسترول

کلسترول خون بالا می‌تواند منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ شود. از هر هشت نفر یک نفر در معرض خطر قرار دارند و داروهای کاهنده کلسترول (“استاتین ها”) را جزو رایج‌ترین داروهای تجویز شده قرار می‌دهند. به عنوان مثال می توان به Lipitor، Zocor، Pravachol و Crestor اشاره کرد.

دوبینی و افتادگی پلک دو مورد از رایج‌ترین مشکلات چشمی هستند که می‌توانند در پی مصرف این داروها به وجود بیایند. این شرایط، پس از قطع دارو، به طور کلی بدون نیاز به درمان ناپدید می‌شود. همچنین، خیلی متداول نیست که چنین اثراتی مثل پتوز را تشخیص داده که بتوان آن را در استفاده از استاتین ردیابی کرد.

۸. تزریق بوتاکس

افتادگی پلک پس از پتوز یا افتادگی پلک یکی از عوارض شناخته شده تزریق نوروتوکسین است. میزان بروز در یافته‌ها متفاوت است اما به طور کلی در بین ۱٪ تا ۵٪ از بیمارانی که این درمان‌ها را دریافت می‌کنند، گزارش شده است. این واریانس به عواملی مانند تکنیک تزریق، دوز و آناتومی فردی بیمار نسبت داده می‌شود. حتی متخصصان بسیار ماهر نیز ممکن است، این عارضه را در حدود ۱ تا ۲ درصد از بیماران خود ببینند و تأکید می‌کنند که این عارضه صرفاً نتیجه عملکرد ضعیف نیست.

چگونه می‌توان از پتوز ناشی از مصرف داروها و مواد خاص پیشگیری کرد؟

نکته مهمی که وجود دارد، شناخت و تشخیص به موقع علائم و نشانه‌های پتوز است. در صورتی که با مصرف یکی از این داروها، نشانه‌های پتوز و تاثیر بر بینایی را احساس کردید، آن را با پزشک خود مطرح کنید تا برای حل آن راهکارهایی به شما پیشنهاد کند. همچنین، معاینات سالیانه چشم را جدی بگیرید تا بتوانید به‌درستی و در زمان مناسب با این عارضه مقابله کنید. از جمله نشانه‌هایی که باید جدی بگیرید، عبارتند از؛

• خستگی چشم با مطالعه و مشاهده تلویزیون یا صفحه گوشی
• بروز مشکل و تاری در بینایی
• افتادگی قابل مشاهده در پلک بالا
• تغییرات ظاهری پلک و چشم مثل کوچکتر شدن سایز آن
• افزایش چین و چروک اطراف چشم

کلام پایانی

در این مطلب، به بررسی و پاسخ به این سوال پرداختیم که آیا پتوز می‌تواند به دلیل مصرف داروها یا مواد خاصی ایجاد شود یا خیر. حقیقت این است که مصرف دارو به تنهایی نمی‌تواند منجر به این مشکل شده و تنها مانند یک کاتالیزور عمل می‌کند که روند ابتلا را سرعت می‌بخشد و زمینه را فراهم می‌کند. همچنین، تعداد افرادی که از این طریق گرفتار پتوز پلک شده‌اند، انگشت شمار است و اغلب دارای زمینه ژنتیکی آن بوده‌اند. امیدواریم که نکات گفته شده برای شما مفید و کاربردی باشند.